Беларусь атрымае новае абсталяванне і працягне абнаўленне заканадаўства для паляпшэння якасці паветра

Атмасфернае паветра, найважнейшы для існавання чалавека прыродны кампанент, сёння – асаблівы аб'ект аховы. Ужо больш за 40 гадоў міжнародная супольнасць занепакоена станам усіх слаёў атмасферы. Прамысловыя выкіды і выхлапы транспарту робяць паветра ў гарадах небяспечным для здароўя, выкіды парніковых газаў вядуць да сур'ёзных кліматычных зменах на ўсёй планеце, а азонавы пласт руйнуюць розныя сінтэзаваныя чалавекам хімікаты.

Колькасць шкодных выкідаў у атмасферу на душу насельніцтва ў Беларусі на 52% вышэй, чым у Еўрапейскім Саюзе, пры тым, што ў Еўропе шчыльнасць насельніцтва і, адпаведна, колькасць крыніц выкідаў больш. Па дадзеных Сусветнай арганізацыі аховы здароўя, на нашай планеце 9 з 10 чалавек дыхаюць паветрам з высокай канцэнтрацыяй забруджвальных рэчываў, каля 7 мільёнаў чалавек кожны год паміраюць ад наступстваў удыхання паветра, які змяшчае ўзважаныя часціцы, здольныя пранікаць глыбока ў лёгкія і сардэчна-сасудзістую сістэму.

У Беларусі рэалізуецца праект «Падтрымка эфектыўнага маніторынгу выкідаў у атмасфернае паветра і радыяцыйнага маніторынгу, удасканаленне кіравання навакольным асяроддзем у Беларусі». Праект фінансуецца Еўрапейскім саюзам, спаўняецца кампаніяй Hulla & Co. Human Dynamics KG у супрацоўніцтве з Мінпрыроды і з'яўляецца часткай агульнай праграмы па паляпшэнні якасці паветра і кіраванні навакольным асяроддзем у Беларусі (SAQEM). Партнёры праекта – абласныя камітэты Мінпрыроды, Рэспубліканскі цэнтр па гідраметэаралогіі, кантролі радыеактыўнага забруджвання і маніторынгу навакольнага асяроддзя і Рэспубліканскі цэнтр аналітычнага кантролю ў галіне аховы навакольнага асяроддзя.

Каб вызначыць прабелы ў нацыянальных сістэмах маніторынгу і кантролю якасці атмасфернага паветра і ўдасканаліць гэтыя сістэмы, эксперты праекта даследавалі станцыі, на якіх праводзяцца назірання, і вывучылі іх асноўныя характарыстыкі. Наступны крок – закупка ў краіну сучаснага абсталявання, у тым ліку для гэтых станцый. Тэндэр на набыццё 452 адзінак абсталявання на суму прыблізна 6,5 мільёнаў еўра, неабходнага для мадэрнізацыі 27 станцый маніторынгу і лабараторый па вымярэнні атмасферных выкідаў у Беларусі, быў паспяхова праведзены, і абсталяванне ўжо ў гэтым годзе пачне паступаць у краіну.

Маніторынг якасці паветра – адзін з прыярытэтаў дзяржаўнай прыродаахоўнай палітыкі, у Беларусі дзейнічае прыняты 16 снежня 2008 года Закон «Аб ахове атмасфернага паветра» і цэлы шэраг іншых адпаведных нарматыўных прававых актаў. У той жа час неабходная праца па гарманізацыі нацыянальнага заканадаўства ў галіне маніторынгу і кантролю якасці паветра з еўрапейскім.

З дапамогай праекта рыхтуецца ратыфікацыя трох пратаколаў да Жэнеўскай канвенцыі аб трансгранічным забруджванні паветра на вялікія адлегласці: Пратакол па цяжкім металах, Пратакол па ўстойлівых арганічных забруджвальніках, Гётэборгскі пратакол па барацьбе з падкісленнем, эўтрафікацыяй і прыземным азонам.

«Своечасовая ратыфікацыя гэтых пратаколаў дазволіць Беларусі скарыстацца перавагай больш мяккага рэжыму адказнасці, а значыць рэалізаваць больш эканамічна эфектыўны шлях па скарачэнні выкідаў, – лічыць Аляксандр Грэбенькоў, кіраўнік экспертнай групы праекта. – Гэта таксама будзе спрыяць росту прызнання нашай краіны як актыўнага партнёра ў міжнародных намаганнях па абароне атмасфернага паветра».

У хуткім часе праект плануе апрабаваць удасканаленую сістэму выдачы прыродаахоўных дазволаў, якія рэгулююць дапушчальны ўзровень ўздзеяння на ўсе прыродныя сферы (зямля, вада, паветра), на прыкладзе ТАА «БIT Сплаў», РУП «Мінскэнерга», ААТ «Беларускі цэментны завод», ААТ «Белшына» і ААТ «Гомельскі хімічны завод». Таксама адзін з кірункаў праекта – распрацоўка планаў устойлівага «зялёнага» развіцця для Брэста, Оршы, Гродна і Пінска. Для гэтага вуліцы гарадоў абсталююць датчыкамі для вымярэння якасці паветра. Дадзеныя вымярэнняў будуць загружаныя ў спецыяльную кампутарную мадэль, якая адлюструецца ў выглядзе каляровай карты і пакажа, якія выкіды з якіх крыніц і наколькі неабходна паменшыць, каб дамагчыся змены «небяспечнага» колеру на «бяспечны». У далейшым гэты вопыт можна будзе ўжываць і ў іншых гарадах.

Міжнародны дзень аховы азонавага слоя – магчымасць у чарговы раз прыцягнуць увагу да абароны паветра. Еўрапейскі саюз фінансуе праекты, накіраваныя на развіццё зялёнай эканомікі, энергаэфектыўных тэхналогій і практык кіравання адходамі, выкарыстанне экалагічнага транспарту. Яшчэ сто гадоў таму, калі на Зямлі жыло каля 2 мільярдаў чалавек, мала хто непакоіўся пра наступствы, да якіх вядзе некантралюемая эксплуатацыя невычэрпных, як тады здавалася, рэсурсаў планеты. Зараз жыццё і здароўе 8 мільярдаў чалавек залежаць ад таго, як людзі звяртаюцца з асяроддзем свайго пражывання.